Makowiecki Rafał Kazimierz z Borzymia h. Pomian (zm. 1688), starosta trembowelski, kasztelan sanocki i kamieniecki, rotmistrz. Rodzina Makowieckich wywodziła się z Kujaw. Już jednak pradziad M-ego, Grzegorz, przeniósł się w poł. XVI w. na Ruś Czerwoną i Podole. Był młodszym synem Mikołaja, stolnika halickiego, i Anny z Gołuchowskich. Ur. prawdopodobnie w Zawałowie na Podolu; o jego dzieciństwie brak bliższych wiadomości. W latach czterdziestych XVII w. był dworzaninem pokojowym Władysława IV. Został 4 IV 1647 wybrany posłem ziemi halickiej na sejm walny t.r., a następnie 17 IV 1648 posłem na konfederację generalną warszawską. W listopadzie 1648 podpisał elekcję Jana Kazimierza wraz z woj. ruskim. Podczas sejmu koronacyjnego 1649 r., za bliżej nie znane zasługi wobec zmarłego króla i Rzeczypospolitej, otrzymał liczne nadania królewszczyzn (wsie Tutki, Skarzewice i Chroślenice w woj. bracławskim), wkrótce zaś potem w lutym i marcu 1649 tytuł podstolego halickiego oraz wsie Welesznica i Kamienne w woj. ruskim. Posłował nadal z ziemi halickiej na sejmy: z przełomu r. 1649/50 oraz z końca 1650 r. Dn. 9 VIII 1650 mianowano go starostą trembowelskim.

W styczniu 1651 wystawił M. 150-konną chorągiew kozacką i na jej czele brał udział w zimowej wyprawie hetmana polnego kor. Marcina Kalinowskiego do Bracławszczyzny, a następnie w wyprawie beresteckiej. Pod Beresteczkiem bił się w składzie pułku Jerzego Lubomirskiego. Uniknął pogromu pod Batohem w r. 1652, a 1 X t.r. chorągiew jego brała udział w popisie pod Sokalem. W r. 1653 brał udział w popisie pod Glinianami (1 VII), a potem w wyprawie żwanieckiej. W październiku 1654 chorągiew jego została rozwiązana. Nową wystawił w październiku 1655 i na jej czele, w składzie pułku hetmana w. kor. Stanisława Potockiego pod komendą Sebastiana Machowskiego, uczestniczył w zimowowiosennej kampanii Stefana Czarnieckiego w r. 1656, bił się pod Gołębiem, nad Sanem i pod Warką, brał udział w wyprawie do Wielkopolski, w oblężeniu Warszawy i bitwie warszawskiej, a następnie w wyprawie króla pod Gdańsk. W walkach z Rakoczym zapewne nie uczestniczył i powrócił do Trembowli, o czym świadczy oddanie mu w maju 1657 komendy nad piechotą powiatową wystawioną przez ziemię halicką dla obrony zamku. Jego chorągiew kozacka przeszła od 1 X 1657 pod szefostwo A. L. Niezabitowskiego.

W następnych latach przebywał M. zapewne głównie w swych dobrach i w Trembowli, gdzie m. in. w r. 1660 miał dokonać popisu pospolitego ruszenia szlachty. W sierpniu 1663 otrzymał list przypowiedni na 100-konną chorągiew tatarską, z którą uczestniczył w wyprawie Jana Kazimierza w głąb Rosji na przełomie r. 1663/4, walkach na Ukrainie, a później prawdopodobnie w działaniach przeciw rokoszanom J. Lubomirskiego. Od sierpnia 1666 oddał jej komendę M. Strzałkowskiemu. M. uczestniczył na sejmach jako poseł z ziemi halickiej, w l. 1659 i 1664/5. Jego znaczne dobra dziedziczne na Podolu i Rusi Czerwonej zostały mocno zniszczone przez Tatarów w czasie kampanii podhajeckiej 1667 r. Równocześnie był już wtedy właścicielem Jordanowa w woj. krakowskim. Podczas rokoszu Lubomirskiego w r. 1667–8, stał po stronie króla Jana Kazimierza. W 1669 r. na sejmie koronacyjnym uzyskał od Michała Korybuta zgodę na odstąpienie części dzierżawionych królewszczyzn Andrzejowi Potockiemu, woj. kijowskiemu. Dn. 4 V 1671 złożył ponownie przysięgę jako starosta trembowelski. W r. 1673 uczestniczył w wyprawie chocimskiej, a od 1 II 1674 wystawił nową 100-konną chorągiew kozacką, którą dowodził do 10 IV 1677 i na czele której zapewne uczestniczył w kampanii zimowej 1674/5 r. Wykonując uchwałę sejmu elekcyjnego 1674 r. o umocnieniu Trembowli, przeprowadził w r. 1675 gruntowną naprawę zamku zniszczonego w r. 1672 i zaopatrzył go w działa (w tym 3 własne i 1 moździerz) i amunicję, nie żałując przy tym wydatków z własnych funduszów. Dzięki tym pracom i bohaterstwu załogi Trembowla mogła się obronić przed oblężeniem Turków w r. 1675, co podkreślała szlachta, domagając się w instrukcji danej posłom na sejm koronacyjny 1676 r. zwrotu wydatków M-emu. Sejm ten uwolnił istotnie starostwo trembowelskie na 10 lat od wszystkich ciężarów. W r. 1676 M. za zgodą króla przekazał starostwo trembowelskie synowi i otrzymał kasztelanię sanocką, a następnie w r. 1682 kasztelanię kamieniecką, którą piastował do śmierci. W r. 1686 był rezydentem przy królu.

Zmarł przed 30 XII 1688; pochowany został w kościele Św. Piotra w Krakowie, dokąd sprowadził wcześniej prochy rodziców z rodzinnego Zawałowa. Pozostawił po sobie znaczną fortunę, poza dobrami w woj. ruskim również Jordanów w woj. krakowskim. Żonaty z Teresą Eleonorą Dembińską, podkomorzanką krakowską, miał córkę Mariannę (zm. 1691), żonę Rafała Sarbiewskiego, kaszt. bracławskiego, i syna Franciszka Łukasza, również znanego rotmistrza, starostę trembowelskiego i mogilnickiego.

Nagrobek z czarnego marmuru, z podob., w kościele Św. Piotra w Kr. (reprod. M. i S. Cerchowie, Pomniki Krakowa, III; – Estreicher; Słow. Geogr., XII 465; Niesiecki; Uruski; Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy trembowelscy 1403–1783, „Ziemia Czerwieńska” 1936; Urzędnicy, III/3; – Konarski Sz., Makowieccy herbu Pomian, Paryż 1960 s. 4–5 (wywód genealogiczny); – Akta grodz. i ziem., XXIV; Akta sejmikowe woj. krak., III, IV; Makowiecki S., Kapitolium nieśmiertelnej chwały… Rafała Kazimierza z Borzymia Makowieckiego, Kr. 1689; Oświęcim S., Diariusz, Kr. 1907; Vindicatum a morte… Raphaelis de Borzymie Makowiecki, Cracoviae 1689; Vol. leg., IV, V; Wimmer, Materiały, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1958–61 IV, V, VI cz. 1, VII cz. 2; – AGAD: Metryka Kor. t. 191 k. 15v., 16, 96v., 105v., t. 191 k. 12–13v., Akta Skarb.-Wojsk. Dz. 85, Nr 89; B. Czart.: rkp. nr 146 s. 229, nr 417 k. 118v.; B. Uniw. Wrocł.: Steinwehr II fol. 37, t. III s. 1033; Riksark. Stockholm: Krigshist.-Samlingen XI, Listy B. Radziwiłła (IV 1656).

Jan Wimmer